Siodło jest najważniejszym elementem rzędu końskiego, ponieważ stanowi łącznik pomiędzy grzbietem konia, a jeźdźcem. Jego prawidłowe dopasowanie jest kluczowe dla przepływu informacji między koniem i jeźdźcem, a także dla zachowania zdrowia zwierzęcia. Z tego powodu warto dokładnie zapoznać się z podstawową teorią na temat saddle fitting'u.
Czym jest saddle fitting?
Usługa saddle fitting'u polega na doborze odpowiedniego siodła dla konia i jeźdźca przez saddlefittera. W procesie dopasowywania siodła bierze się pod uwagę anatomiczne cechy zwierzęcia i jeźdźca, a także preferencje stylu jazdy oraz wymagania wybranej dyscypliny jeździeckiej.
Należy pamiętać, iż proces dopasowania siodła nie sprowadza się jedynie do ustalenia i regulacji rozstawu łęku. Choć jest to ważny element, który wpływa na dopasowanie siodła do anatomii grzbietu konia, stanowi on tylko jeden z wielu elementów całego procesu.
W przypadku koni o regularnej budowie, zmiana rozstawu łęku może być wystarczająca, jednakże w wielu przypadkach konie wymagają również korekty wypełnienia poduszek, aby nadać im odpowiedni kształt i ułożenie na grzbiecie konia. Saddle fitting jest skomplikowaną i precyzyjną usługą, która powinna być realizowana przez specjalistów. Większość modyfikacji siodła wymaga specjalistycznych narzędzi, w których posiadaniu jest dobry saddlefitter.
Dlaczego tak ważne jest prawidłowe dopasowanie siodła?
Prawidłowe dopasowanie siodła jest gwarancją wygody dla konia i jeźdźca. Niedopasowane siodło uniemożliwia prawidłowy przepływ informacji pomiędzy zwierzęciem i jego opiekunem. Źle dobrane siodło może spowodować szereg niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego ważne aby proces dopasowywania był wykonany z wyjątkową dbałością o szczegóły.
Jeśli siodło jest nieprawidłowo dopasowane, to powoduje nierównomierne rozłożenie ciężaru jeźdźca, co prowadzi do powstawania obszarów o zbyt dużym nacisku i utraty balansu siodła. Takie siodło nie jest wygodne w użyciu i nie spełnia swojej funkcji, ale przede wszystkim jest bardzo szkodliwe dla zdrowia konia.
Niewłaściwie dopasowane siodło może sprawić, że koń stanie się mniej chętny do współpracy, a po dłuższym czasie użytkowania może prowadzić do obtarć i sztywności grzbietu. W dalszej perspektywie może również doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych, które całkowicie wykluczają konia z użytku sportowego. Dobrze dopasowanie siodła zapewnia najwyższy komfort pracy i umożliwia pełną wydajność podczas jazdy wierzchem.
Rodzaje siodeł
Jest to rodzaj siodła zaprojektowanego specjalnie do jazdy w dyscyplinie skoków przez przeszkody. Siodła skokowe mają specjalną konstrukcję w okolicy tybinki, co umożliwia odpowiednie ustawienie nóg i pozwala jeźdźcowi na zachowanie równowagi oraz kontroli nad swoim ciałem podczas skoku. Łęk tylny w siodle skokowym ma odmienną budowę i bardziej kwadratowy kształt, co pomaga odciążyć grzbiet konia podczas wykonywania skoków. Siodła skokowe charakteryzują się płytkim lub półgłębokim siedziskiem, dzięki czemu umożliwiają jeźdźcowi łatwe zmienianie pozycji w krótkim okresie czasu.
Siodła ujeżdżeniowe mają tybinkę o dłuższej i bardziej pionowej budowie, co umożliwia wyprostowanie nogi i wykonywanie zaawansowanych figur ujeżdżeniowych. Siedzisko w siodle ujeżdżeniowym zapewnia głęboki dosiad i pozycję wyprostowaną jeźdźca. Tylna część siodła jest specjalnie zaprojektowana, aby zapewnić jak największą swobodę ruchu łopatki konia i zwiększyć wydajność jego pracy.
Siodła o profilu wszechstronnym stanowią połączenie siodłem ujeżdżeniowych i skokowych. Z tego względu świetnie się sprawdzają podczas pracy w obydwu tych dyscyplinach, jednak wydajność pracy jest nieco niższa. Mogą być także wykorzystywane do rekreacyjnej jazdy terenowej.
Ten rodzaj siodła został stworzony dla par biorących udział w długodystansowych rajdach konnych. Do jego najważniejszych cech należą niska waga oraz duża wygoda użytkowania. Często wyposażone są w rozwiązania umożliwiające doczepienie toreb podróżnych.
Siodła pony są zaprojektowane z myślą o jak najlepszym dopasowaniu do budowy anatomicznej dzieci. Mają one za zadanie zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa młodego jeźdźca.
Są to wyjątkowo wytrzymałe siodła przeznaczone do startów we Wszechronnym Konkursie Konia Wierzchowego. Wyróżniają się dużą uniwersalnością, która pozwala na wykonywanie figur ujeżdżeniowych, skoków przez przeszkody oraz odpowiednią wydajność podczas próby terenowej.
Jest to typ siodła wykorzystywanego do hipoterapii oraz rehabilitacji z udziałem koni. Jego budowa zapewnia dużą stabilność i bezpieczeństwo jeźdźca, a specjalny uchwyt pomaga mu utrzymać równowagę.
Siodło westernowe
Siodła westernowe należą do rodzaju siodeł pasterskich i są tworzone z naturalnej skóry zwierzęcej. Powszechnie używa się ich podczas udziału w konkurach westernowych. Charakteryzują się szerokimi ławkami, które równomiernie rozkładają ciężar jeźdźca i zwiększają wygodę konia. Wyposażone są w specjalny rożek, którego rozmiar zależy od dyscypliny do której przeznaczone jest siodło.
Budowa siodła
Terlica stanowi bazę całej konstrukcji siodła. Tworzona jest zazwyczaj ze wzmocnionego włóknem szklanym lub żywicą tworzywa.
Siedzisko posiada indywidualny kształt, głębokość oraz rozmiar. Najczęściej wykonuje się je ze specjalnych, elastycznych materiałów, które nadają mu miękkości, wytrzymałości i mają właściwości antypoślizgowe. Za standardowe rozmiary siedzisk przyjmuje się 15, 16, 17 i 18 cali.
Przedni łęk to najwyższy punkt przodu siodła, który obejmuje przedni łuk kłębu grzbietu. Niektóre siodła posiadają możliwość regulacji łęku poprzez jego rozszerzanie lub zwężanie. Odpowiedni rozstaw łęku jest kluczowy, gdyż znajduje się on w newralgicznym dla koni miejscu. Nacisk łęku niedopasowanego siodła może doprowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego. Najczęściej spotykane rozmiary łęku to S,M,L i XL.
Tylny łęk znajduje się z tyłu siodła i odpowiada za równomierne rozłożenie ciężaru jeźdźca na plecach konia oraz pełni funkcję amortyzującą.
Poduszki podbicia znajdują się pod spodem siodła. Ich prawidłowe dopasowanie do linii grzbietu zapobiega tworzeniu się punktów nacisku. Najczęściej wypełnione są wełną syntetyczną, którą w razie potrzeby można uzupełnić lub zredukować jej ilość.
Tybinki znajdują się w obszarze siodła w których znajdują się nogi jeźdźca. Ich rozmiar zależny jest od uprawianej dyscypliny jeździeckiej oraz długości kości udowej osoby jeżdżącej.
Poduszki kolanowe występują w wielu wariantach rozmiarowych i kształtach. Mają one za zadanie stabilizować oparcie kolan jeźdźca podczas jazdy. W niektórych siodłach są one mocowane na rzepy, co umożliwia ich przesunięcie według własnych potrzeb.
Blok łydkowy (poduszka łydkowa) stabilizuje nogę jeźdźca i tak jak w przypadku poduszek kolanowych, może być mocowany na rzep.
Przystuły to 2, bądź czasami 3 skórzane paski do których podpina się popręg. Ważną role ogrywa ich wysoka jakość, ponieważ w przeciwny wypadku może dojść do ich rozciągnięcia lub nawet zerwania
Skrzydełko to mały, skórzany element, który ma za zadanie zakryć metalowy zamek siodła i zapewnić wysoki komfort jazdy.
Jak dopasować siodło do konia?
Proces dopasowywania siodła do konia najlepiej jest rozpocząć od określenia rodzaju jego anatomicznej budowy. Wyróżnia się cztery ogólne typy budowy konia:
Koń standardowy - są to konie u których linia prosta łącząca szczyt kłębu i zad jest równa. Tego typu konie wymagają siodła z równomiernie wypachnionymi wełną lub lateksem. Kluczowe jest jednak ocenienie dopasowania siodła do konia podczas jazdy.
Koń o mocno obniżonym grzbiecie - koń tego typu charakteryzuje się dużą różnicą między wysokością kłębu, a najniższego punktu grzbietu. Taka budowa często wynika ze starszego wieku konia, przebytych urazów lub rasy. W tym przypadku zaleca się użycie paneli z równomiernym wełnianym wypchaniem lub wykonanych z użyciem technologii shoulder free concept.
Koń z wyższym zadem i niższym kłębem - jest to typ konia, który posiada wyżej położony zad względem kłębu. Najczęściej taka budowa charakteryzuje konie młode, gdyż ich układ kostny jest w trakcie ciągłego rozwoju. Zaleca się zastosowanie siodła z odpowiednio zmniejszonymi poduszkami, wypełnionymi wełną lub lateksem. Modyfikacja objętości paneli umożliwia zniwelowanie różnicy wysokości kłębu do zadu konia.
Koń z niższym zadem i wyższym kłębem - ten typ konia wyróżnia się wyższym poziomem kłębu w stosunku do zadu, przez co koniecznie jest usunięcie różnicy poprzez modyfikację paneli siodła. Podwyższenie poduszek w tylnej części siodła jest odpowiednim rozwiązaniem przy tym rodzaju budowy anatomicznej po uzyskaniu profesjonalnej oceny saddlefittera.
Gdy już mamy określony typ budowy naszego konia, możemy przejść do kolejnych etapów dopasowywania siodła. Przymierzając siodło należy założyć je bezpośrednio na gołe plecy konia. Koń powinien prosto stać na utwardzonym i równym podłożu. Podczas dopasowywania siodła należy zwrócić uwagę na:
Balans siodła i obszar w którym będzie docelowo leżało - w tym etapie sprawdzamy gdzie znajdują się łopatki i ostatnie żebro konia w celu wyznaczenia granicy obszaru położenia siodła. Następnie zakładamy je na grzbiet konia zsuwając za łopatki. Siodło powinno stabilnie leżeć na plecach konia a siedzisko znajdować się w jego centralnym punkcie. Tylny łęk siodeł ujeżdżeniowych może być nieznacznie wyżej położony od łęku przedniego. Siodło, które przenosi środek ciężkości na przód będzie uciskało łopatki konia i wymuszało na jeźdźcu pozycje pochyloną.
Jeżeli środek ciężkości jest przeniesiony na tył siodła to panele mogą uciskać odcinek piersiowy kręgosłupa konia. W tej sytuacji koń może mieć problemy z podniesieniem grzbietu, a jeździec będzie się odchylać do tyłu. W celu ustalenia prawidłowego balansu siodła może pomóc umieszczenie piłeczki na środku siedziska - sturlanie się jej oznacza brak odpowiedniego zbalansowania.
Szerokość paneli - prawidłowo dopasowane siodło nie powinno mieć kontaktu z wyrostkami kolczystymi kręgosłupa, ani uciskać więzadeł konia. Odpowiednia szerokość paneli siodła to taka, która mieści co najmniej 4 palce. Dodatkowo panele nie powinny posiadać zwężeń kanału, gdyż powoduje to ucisk na wyrostki i więzadła. Zbyt szerokie panele mogą wywierać nacisk w okolicach mięśni grzbietu konia.
Przyleganie paneli do grzbietu - wzdłuż całej długości siodła panele powinny odpowiednio przylegać do mięśni grzbietu konia z obydwu stron. Zdarza się, że niektóre siodła posiadają lekko uniesiony tylny panel, gdyż ma to na celu zwiększyć swobodę zaangażowania zadu.
Przestrzeń w okolicy kłębu - prawidłowa wysokość przedniego łęku powinna pomieścić 2 lub 3 palce. W trakcie ruchu łopatka konia przesuwa się do góry i do tyłu, dlatego ważne jest, aby w tym obszarze sprawdzić swobodę przestrzeni nad wyrostkami kolczystymi oraz po bokach.
Położenie przystuł - ważną wskazówką dla dobrego dopasowania siodła jest pozycja przystuł. Prawidłowo powinny one zwisać w dół w miejscu w których podpina się popręg. Cofnięcie przystuł do tyłu może powodować nacisk przedniego łęku na łopatki. Dodatkowo, za bliskie umiejscowienie popręgu może skutkować urazami w okolicy łokcia, a przesunięte do tyłu siodło naciskać na odcinek lędźwiowy kręgosłupa.
Wyprostowanie siodła - aby sprawdzić czy środek siodła pokrywa się z linią wyrostków kolczystych można narysować jedną linię prostą po środku tylnego łęku i drugą w miejscu wyrostków. Jeżeli siodło jest prawidłowo dobrane to linie się na siebie nałożą. W przeciwnym przypadku siodło może być nierówno położone lub może to świadczyć o nietypowej budowie konia i konieczności konsultacji ze specjalistą.
Długość siodła - siodło nie powinno wychodzić poza obszar wyznaczony w 1 etapie procesu dopasowywania. Nie może być dłuższe niż odcinek od ostatniego żebra do wyrostków kolczystych.
Szerokość terlicy - w związku ze specyfiką ruchu łopatek konia należy pamiętać o odpowiedniej szerokości terlicy. Błędnym myśleniem jest, że dla mocno wykłębionych koni zaleca się wybór wąskiego siodła. Wszystko tak naprawdę zależy od tego jak pracuje chrząstka łopatki. Zbyt szeroka lub wąska terlica mogą ograniczać swobodę ruchu konia.
Kąt terlicy - prawidłowy kąt terlicy to taki który odpowiada 1:1 kątkowi ułożenia łopatek. W przeciwnym razie może dojść do ucisku łopatek i kłębu. Spowodowany dyskomfort może wywołać problemy z ustawieniem głowy, niechęć do ruchu, opuszczenie grzbietu i nerwowe rzucanie głową. Dalszą konsekwencją zbyt wąskiej terlicy może być przeciążenie stawu krzyżowo-biodrowego.
Jak dopasować siodło do jeźdźca?
Prawidłowe dopasowanie siodła do jeźdźca obejmuje wybranie odpowiedniego rodzaju siodła, jego rozmiaru i materiału wykonania. Sam proces dopasowywania powinien wyglądać następująco:
Wybór rodzaju siodła - jeździec powinien wybrać model siodła pod względem preferowanej dyscypliny jeździeckiej. Istnieje wiele rodzajów siodeł, jednak wśród najpopularniejszych wyróżniamy: skokowe, ujeżdżeniowe, wszechstronne, rajdowe i dla kucyków.
Wybór odpowiedniego rozmiaru siedziska - rozmiar siedziska uzależniony jest od wzrostu i wagi osoby jeżdżącej i może się on różnić w zależności od danej firmy siodeł. Najbardziej powszechne rozmiary to:
15 cali - przeznaczone dla dzieci i osób o wadze do 40 kg i wzroście 145-165 cm
16 cali - przeznaczone dla dzieci i osób o wadze od 41 do 51 kg i wzroście 145 do 165 cm
17 cali - przeznaczone dla osób o wadze od 56 do 79 kg i wzroście 165 do 175 cm
18 cali - przeznaczone dla osób o wadze od 80 do 120 kg i wzroście od 175 do 190 cm.
Wybór odpowiedniego rozmiaru tybinki - jest on niezwykle ważny, ponieważ tybinka warunkuje położenie nogi w odpowiednim miejscu. Z tego powodu należy dokładnie zmierzyć długość kości udowej jeźdźca. W przypadku siodeł skokowych u osób z długą kością udową tybinka powinna być bardziej wykrojona z przodu, a w siodłach ujeżdżeniowych należy ją wykroić w dół.
Czasami rozmiar tybinki wybiera się na podstawie wzrostu jeźdźca - model skrócony zaleca się osobom o wzroście poniżej 160 cm, a dla osób mierzących powyżej 170 cm dobiera się tybinkę wydłużoną.
Wybór wielkości bloków - rozmiar bloków jest dobierany na podstawie preferencji jeźdźca oraz rodzaju docelowego siodła. Tybinki odgrywają dużą rolę dla zachowania stabilności pozycji w siodle i prawidłowego ułożenia nóg.
Wybór materiału - również w tym przypadku wybór materiału zależy od upodobań jeźdźca. Siodła mogą być wykonane ze skóry naturalnej lub materiały syntetycznego. Wybrany materiał ma duże znaczenie dla przyczepności, wytrzymałości i miękkości siodła.
Objawy nieprawidłowo dopasowanego siodła
Koń pracujący w niedopasowanym siodle może przejawiać pewne zachowania wskazujące na jego dyskomfort. Świadomy niepokojących sygnałów właściciel konia może szybko je wychwycić i zgłosić się o pomoc do specjalisty. Wśród najczęściej spotykanych objawów nieprawidłowego dopasowania siodła wyróżniamy:
wrażliwość, sztywność lub bolesność grzbietu konia
nadmiar tkanki mięśniowej dolnej części szyi
próby uciekania spod jeźdźca w trakcie jazdy
ciągłe napięcie mięśni brzucha
zapadnięty grzbiet konia
nierównomiernie rozłożone ślady potu na czapraku
wyniosłe guzy krzyżowe
pojawienie się białej sierści w newralgicznych miejscach grzbietu
częste potykanie się
zgrzytanie zębami
nerwowe zachowanie w trakcie siodłania (kładzenie płasko uszu, kręcenie się w miejscu)
rzucanie głową
problem z uzyskaniem kontaktu, gryzienie wędziła
brykanie, stawanie dęba
nerwowe uderzanie ogonem lub zaciśnięcie ogona
niechęć do ruchu, odmowa skoków
brak zaangażowania mięśni zadu
galop czterotaktowy
cold back
zespół kissing spine
Należy również pamiętać, że nawet odpowiednio dopasowane siodło wymaga regularnej kontroli. Ciało konia może zmieniać się dynamicznie ze względu na jego poziom treningu, wiek, przebyte kontuzje i choroby. Rozwój lub utrata muskulatury konia może sprawić, że konieczne będzie zmodyfikowanie siodła pod aktualną budowę mięśniową zwierzęcia.
Zadbaj o plecy swojego konia wybierając najlepszej jakości sprzęt. Sprawdź dział: Siodło dla konia
Sklep jeździecki: +48 784 039 784
Dział siodeł: +48 606 914 300
E-mail: kontakt@equishop.com
Aktualności ze sklepu jeździeckiego Equishop:
Produkt dodany poprawnie do Twojego koszyka
